عامل پنهان گریز مالیاتی

پزشکان و دندانپزشکان به‌طور متوسط در سال ۳۵میلیون تومان، مالکان نمایشگاه‌های اتومبیل و نمایندگی شرکت‌های خودرو ۱۶میلیون تومان، دفاتر اسناد رسمی ۱۴میلیون تومان، بنگاه‌های املاک ۱۰میلیون تومان و طلافروشان ۹میلیون تومان مالیات پرداخت می‌کنند. در رابطه با صنف طلا و جواهر، ۳۴درصد طلافروشان مالیات پرداخت نمی‌کنند و نزدیک به ۷۹درصد از واحدهای صنفی فعال در حوزه طلا و جواهر مالیاتی کمتر از ۱۵میلیون تومان می‌پردازند.
این آمار در حالی منتشر شده است که بسیاری از اصناف نسبت افزایش در میزان مالیات پرداختی خود اعتراضاتی را مطرح می‌کنند و حتی برخی اصناف به سمت دور زدن پرداخت مالیات از طریق راه‌هایی مثل کارت به کارت کردن یا دریافت نقدی وجوه می‌روند. البته باید تاکید کرد که سازمان امور مالیاتی برای محاسبه مالیات تمام تراکنش‌های یک حساب را بررسی می‌کند و عدم استفاده از پوز نمی‌تواند مانع اخذ مالیات شود. از طرف دیگر برخی معتقدند اعتراضات اصناف به افزایش مالیات‌هایشان وارد نیست به این دلیل که در سال‌های گذشته رقم واقعی مالیات را پرداخت نمی‌کردند. در این بین یکی از انتقاداتی که مطرح می‌شود این است که در شرایطی که اقتصاد ایران تورم‌های بالایی را تجربه می‌کند و هزینه‌های جاری اصناف و بنگاه‌ها بسیار افزایش یافته، بیشتر شدن مالیات می‌تواند آنها را زیان‌ده کند. بنابراین تلاش برای دور زدن قوانین و خودداری از پرداخت مالیات چندان دور از ذهن به نظر نمی‌رسد. در چنین شرایطی انتظار می‌رود سیاستگذار اقتصاد را به شکلی مدیریت کند تا به‌طور قطعی و کامل مقبولیت لازم برای دریافت مالیات را داشته باشد و پرداخت‌کنندگان مالیات این اطمینان را پیدا کنند منافع پرداخت مالیات به آنها و کل جامعه خواهد رسید. سازمان امور مالیاتی در گزارشی به آخرین وضعیت مالیات پرداخت‌شده توسط اصناف پرداخته است. براساس این گزارش، ۶/ ۵۰درصد اصناف معاف از مالیات هستند و مالیات ۴/ ۱۹درصد از اصناف بین صفر تا پنج میلیون تومان، ۷/ ۹درصد بین پنج تا ۱۰میلیون تومان، ۵/ ۸درصد بین ۱۰ تا ۲۰میلیون تومان، ۸/ ۳درصد بین ۲۰ تا ۳۰میلیون تومان و تنها ۸درصد از اصناف مالیات ۳۰میلیون تومان به بالا پرداخت می‌کنند. در مجموع ۸۰درصد اصناف و مشاغل، کمتر از ۱۰میلیون تومان در سال مالیات پرداخت می‌کنند. همچنین مطابق گزارش سازمان امور مالیاتی، حدود چهار میلیون پرونده مالیاتی اصناف در سال گذشته، صفر بوده است. همچنین یک‌میلیون و ۵۰۰هزار پرونده مالیات بین صفر تا پنج میلیون تومان و تنها ۶۳۱هزار پرونده، مالیات بالاتر از ۳۰میلیون تومان داشته‌اند. ۵/ ۳میلیون مورد از اصناف تبصره۱۰۰ را تکمیل کرده‌اند و از ارائه اظهارنامه معاف شدند. سهم مالیات ابرازی اظهارنامه‌های مودیان، معادل هشت‌هزار و ۹۰۰میلیارد تومان و سهم مالیات مقطوع تبصره۱۰۰، معادل ۱۷هزار و ۴۰۰میلیارد تومان است.
متوسط مالیات پزشکان؛ ۳۵میلیون تومان
همچنین بررسی سرانه مالیات مقطوع مودیان مشمول تبصره ماده۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم در سال۱۴۰۱ نشان می‌دهد، پزشکان و دندانپزشکان به‌طور متوسط در سال ۳۵میلیون تومان، مالکان نمایشگاه‌های اتومبیل و نمایندگی شرکت‌های خودرو ۱۶میلیون تومان، دفاتر اسناد رسمی ۱۴میلیون تومان، بنگاه‌های املاک ۱۰میلیون تومان، مالکان رستوران‌ها و طلافروشان مالیات ۹میلیون تومانی پرداخت می‌کنند. سایر اصناف نیز مالیاتی بین ۸ تا یک‌میلیون تومان در سال مالیات پرداخت می‌کنند.
۳۴درصد طلافروشان مالیات نمی‌دهند
طبق آمارهای منتشرشده از سوی سازمان امور مالیاتی کشور ۳۴درصد طلافروشان مالیات پرداخت نمی‌کنند. همچنین ۴۰درصد طلافروشان مالیات بین یک تا ۱۵میلیون تومان، ۱۶درصد از طلافروشان مالیاتی بین ۱۵ تا ۳۰میلیون تومان، ۶درصد طلافروشان مالیاتی بین ۳۰ تا ۵۰میلیون تومان و تنها ۴درصد از طلافروشان مالیاتی بیش از ۵۰میلیون تومان در یک سال پرداخت می‌کنند. در همین رابطه «مهدی موحدی بیک‌نظر»، سخنگوی سازمان امور مالیاتی با اشاره به اینکه در سال۱۴۰۰، سرانه مالیاتی توسط افراد فعال در حوزه طلا جواهر ابراز شده، حدود ۶میلیون و ۷۰۰هزار تومان بوده، از افزایش مالیات ابرازی این صنف در سال۱۴۰۱ به بیش از ۲۴میلیون تومان خبر داده است. به گفته او از مجموع ۲۳هزار واحد صنفی، بیش از ۷۸۰۰واحد یعنی حدود ۳۴درصد از کل صنف طلا و جواهر، مشمول مالیات صفر هستند؛ البته برای برخی از اصناف، ممکن است حدود ۸۰درصد مشمول مالیات صفر شوند. در واقع میزان درآمد این واحدها به‌قدری پایین است که نیازی به پرداخت مالیات از سوی آنها نیست.
آن روی سکه اعتراضات مالیاتی اصناف
پس از اعلام میزان مالیاتی پرداختی توسط اصناف مختلف، بسیاری این میزان مالیات را با کارمندان مقایسه می‌کنند و معتقدند درحالی ۸۰درصد اصناف با درآمدهای بسیار بالاتر مالیاتی کمتر از ۱۰میلیون در سال پرداخت می‌کنند که مالیات پرداختی کارمندان در سال حدود ۵ الی ۶میلیون تومان است. از طرف دیگر برخی اصناف نسبت به افزایش مالیات وضع‌شده بر درآمدشان اعتراض‌هایی را وارد کردند و در واکنش به این موضوع دست به اقداماتی از جمله خودداری از استفاده از پوز و اجبار مشتریان به کارت به کارت یا دریافت نقدی وجوه زده‌اند. البته به گفته سازمان امور مالیاتی، در محاسبه مالیات تمامی تراکنش‌های یک حساب بررسی می‎شود و تنها ملاک اخذ مالیات، پوز نخواهد بود. برخی نیز اعتقاد دارند این اصناف در سال‌های گذشته مالیات کمتری نسبت به میزان واقعی آن پرداخت کردند؛ در نتیجه افزایش مالیات آنها پس از تغییرات انجام‌شده چندان دور از ذهن نیست.
با این حال برخی معتقدند در شرایطی که اقتصاد ایران تورم‌های بالایی را تجربه می‌‎کند، چنین اقداماتی برای خودداری از پرداخت مالیات چندان دور از انتظار به نظر نمی‌رسد. درواقع در برخی موارد به علت افزایش هزینه‌های جاری، بالا رفتن میزان مالیات پرداختی می‌تواند حتی منجر به زیان‌ده شدن یک بنگاه اقتصادی شود. به گزارش دنیای اقتصاد، به همین دلیل پیشنهاد می‌شود سیاستگذار ضمن استفاده از ابزار مالیاتی به‌عنوان منبع اصلی کسب درآمدهای پایدار، شرایط اقتصادی را به نحوی مدیریت کند که مقبولیت لازم برای دریافت مالیات از سوی افراد را داشته باشد و از طرف دیگر بالا بردن تعرفه‌های مالیاتی آسیبی به کسب‎‌وکارهای مختلف وارد نکند.